آموزش ترجمه

ترجمه یک ارتباط معنایی بین زبان مبدا و معنای آن است. مترجم های تازه کار به اشتباه معانی کلمات را پشت سر هم ردیف می کنند. ترجمه علاوه بر معنی نیاز به رعایت کامل قواعد دستور زبان مقصد دارد. مترجم باید ابتدا متن مبدا را مطالعه کند و بعد درک کامل موضوع، اقدام به بازنویسی به زبان مقصد کند. مترجم حق دخل و تصرف در متن را ندارد. ترجمه باید تا حد ممکن به منظور نویسنده اصلی نزدیک باشد. در برخی موارد حتی ممکن است متن مبدا دارای اشتباه علمی باشد که مترجم حتی حق اصلاح ندارد. هرگونه تغییر در ترجمه باعث از بین رفتن ارزش کار مترجم خواهد شد. 

شاید به نظر تسلط کافی به زبان مبدا و مقصد تنها پیش نیازهای یک ترجمه خوب باشد، ولی در واقعیت اینطور نیست، یک مترجم خود علاوه بر تسلط به زبان های مبدا و مقصد باید درک کافی از موضوعی که ترجمه می کند داشته باشد یا با جستجو و مطالعه این درک را کسب کند، اگر تسلط کافی به موضوع وجود نداشته باشد فرایند ترجمه ممکن است طولانی و حتی بدون کیفیت لازم شود.

در ترجمه فرض بر این است که خواننده نهایی به هیچ وجه به زبان مبدا متن آگاهی ندارد. مترجم موظف است علاوه بر رساندن منظور نویسنده اصلی، بهترین معادل هایی که به این رساندن مفهوم کمک می کنند را انتخاب کند. حتی یک کلمه اشتباه می تواند خواننده را گمراه کند. این مورد در متون علمی بسیار دیده می شود که خواننده در نهایت ترجیح می دهد متن را به زبان اصلی مطالعه کند و ترجمه ها فقط یک بازنویسی به زبان دیگر است و واقعا کمکی به درک مطلب نمی کنند.

همانطور که بارها تکرار شد مترجم فقط معانی کلمات را منتقل نمی کند، مترجم خوب خود را جای خواننده قرار می دهد و مطمئن می شود متنی که تحویل می دهد قابل فهم و از نظر دستور زبان صحیح باشد. هیچ شخصی تمایلی به مطالعه متون پر از غلط املایی یا نگارشی ندارد. هرچقدر هم بار علمی داشته باشد. پس در ابتدا مترجم باید به زبان مقصد تسلط کافی داشته باشد، همه ما سال ها و سال ها به زبان فارسی صحبت می کنیم ولی بحث املا که باشد همیشه یک جای کار میلنگد، در نگارش و رعایت دستور زبان مسئله حتی پیچیده تر نیز می شود.

اولین گام برای شروع ترجمه، آشنایی با متن مبدا است، مترجم باید یکبار کامل از روی متن خوانده و درصورتی که نکته ای را متوجه نشد با استفاده از منابع یا ارجاعات به بیرون حتما مورد را پیگیری و حل کند، اگر مترجم متن را متوجه نشود به هیچ وجه امکان انتقال آن را نخواهد داشت، در نهایت ترجمه بی کیفیت خواهد شد. 

پس برای شروع مترجم حداقل یکبار از روی متن مطالعه می کند،  برخی مترجمان در همان مطالعه اول ترجمه را نیز شروع می کنند، این کار اشتباه است، مترجم اگر حافظه خوبی داشته باشد باید چندین بار به صفحات قبل مراجعه و موارد اشتباه را اصلاح کند، در صورتی که می تواند با یکبار مطالعه تمام موارد را قبل از اشتباه مشخص کند.

مهمترین ابزار مترجم دیکشنری یا فرهنگ لغت است. دیکشنری به منبعی گفته می شود که معانی هر کلمه به همراه توضیحات کافی به حداقل دو زبان را شامل می شود. در قدیم دیکشنری ها به صورت کتاب های بزرگ و حجیم و البته گران قیمت بودند که دسترسی به آن ها بسیار مشکل و جستجو در آنها بسیار زمان بر بود. یک مترجم در نهایت 4 یا 5 دیکشنری در اختیار داشت و عملا فقط در 1 یا 2 زمینه قادر به ترجمه بود. در حال حاضر دیکشنری ها به صورت نرم افزار با قابلیت جستجوی سریع در اختیار همه قرار دارد. پس مهمترین ابزار مترجم دیکشنری تخصصی مربوط به موضوع ترجمه است.